"Mala Şex" Toplu Mezarları

Diyarbakır’ın tarihi ve kültürel zenginlikleri, bölgenin geçmişine dair birçok önemli bilgiyi gün yüzüne çıkarıyor.

Haber: M. Romedi YILMAZ Bu zenginliklerden biri de, Diyarbakır’ın Kulp ilçesine bağlı Barın köyünde yer alan ve “Mala Şex” olarak bilinen nekropol alanıdır. Antik döneme ait mezarların ve lahitlerin bulunduğu bu alan, arkeologlar ve tarihçiler için oldukça büyük bir öneme sahiptir. Ancak, bölgedeki bazı sorunlar nedeniyle şu anda korunmaya ve araştırılmaya ihtiyaç duyulmaktadır. Nekropol Alanının Coğrafi Konumu ve Özellikleri Barın köyü, Diyarbakır şehir merkezine 155 kilometre, Kulp ilçesine ise 38 kilometre uzaklıkta yer alıyor. Kulp ilçesinin güneydoğusunda bulunan ve "Mala Şex" olarak bilinen bu alan, Barın Mahallesi'ne yaklaşık 800 metre mesafede bulunuyor. Ağaçlık bir alanda yer alan nekropol, bölge halkı tarafından yıllardır bilinse de, daha geniş bir araştırma ve koruma çalışması yapılmamış durumda. Nekropol alanı, doğu-batı yönünde uzanan mezar yapıları ve lahitler ile dolu. Boyutları genellikle 1 ile 1,5 metre uzunluğunda ve 1 metre genişliğinde olan bu mezarlar, eski dönemlere ait mezar taşları ve diğer yapılarla birlikte oldukça zengin bir arkeolojik geçmişe sahip. Ancak, bu alanın büyük bir kısmı, son yıllarda defineciler tarafından tahrip edilmiştir. Tahribat ve Definecilerin Etkisi Mala Şex nekropolü, özellikle definecilerin ilgisini çeken bir bölge olmuştur. Define arayanların mezar taşlarını ve lahitleri kazmaları, bu tarihi alanın büyük bir kısmının tahrip olmasına yol açmıştır. Alandaki mezar taşları, birçok yerde kırılmış ya da yerinden sökülmüş durumda. Mezarlık taşlarının etrafa dağılması, bölgedeki arkeolojik buluntuların zarar görmesine neden olmuş. Bu tahribat, bölgedeki arkeolojik değerlerin yok olmasına ve kültürel mirasın kaybedilmesine yol açıyor. Yapılan gözlemler, definecilerin mezar taşlarını kırarak ve lahitleri çıkararak büyük bir zarar verdiğini gösteriyor. Bu nedenle, nekropol alanının acilen korunmaya alınması ve tahribatın önlenmesi büyük bir önem taşıyor. Koruma ve Kazı Çalışmaları İhtiyacı Diyarbakır’ın tescilli kültürel mirasları arasında yer alan bu nekropol, bilimsel kazı çalışmaları ve profesyonel temizlik gerektiren bir alan. Alandaki mezar taşları ve lahitler, toprakla dolmuş ve bu da bazı taşların kırılmasına ve bozulmasına neden olmuş. Bölgede yapılan ilk gözlemler, kazı ve restorasyon çalışmalarına ihtiyaç duyulduğunu açıkça ortaya koyuyor. Bu nekropol alanının korunması ve yeniden keşfedilmesi, yalnızca Diyarbakır’ın tarihi mirasına büyük katkı sağlamakla kalmayacak, aynı zamanda bölgenin turizm potansiyelini artıracaktır. Bu alanda yapılacak kazı çalışmaları, aynı zamanda bölgedeki eski medeniyetler hakkında önemli bilgiler sunabilir. Diyarbakır Müze Müdürlüğü'nden alınan bilgilere göre, şimdilik bölgede herhangi bir kazı ya da bilimsel çalışma yapılmamış. Ancak, önümüzdeki yıllarda bu alanda kazı ve koruma çalışmalarının başlatılması planlanıyor. Bu çalışmalar, hem alanın zarar görmesini engellemek hem de bölgenin arkeolojik önemini gün yüzüne çıkarmak amacıyla büyük bir fırsat sunuyor. Bölgenin Arkeolojik ve Kültürel Önemi Nekropol alanları, sadece eski mezarlıklar olmanın ötesinde, medeniyetlerin inançlarını, yaşam tarzlarını ve sosyal yapısını anlamamıza yardımcı olan önemli arkeolojik alanlardır. Diyarbakır ve çevresi, tarihsel olarak pek çok medeniyete ev sahipliği yapmış bir bölgedir. Hititler, Urartular, Persler, Roma ve Bizans İmparatorlukları gibi birçok büyük medeniyet, bu coğrafyada izler bırakmıştır. "Mala Şex" nekropolü de, bu büyük medeniyetlerin bir parçası olarak, bölgenin tarihini ve kültürünü anlamamız için önemli ipuçları sunmaktadır. Burada yapılacak kazı çalışmaları, bölgedeki tarihî süreçler hakkında çok değerli bilgiler sağlayabilir. Aynı zamanda, bu tür çalışmalar, bölgenin dünya çapında tanınan bir arkeolojik alan haline gelmesine de yardımcı olabilir. Koruma Önlemleri ve Gelecek Perspektifi Diyarbakır’ın bu tarihi alanlarının korunması, yerel yönetimler, kültürel miras uzmanları ve arkeologlar arasında iş birliği gerektiren bir süreçtir. Bölgedeki kültürel mirasın korunması için öncelikle yerel halkın da bilinçlendirilmesi, tahribatın önlenmesi ve alanın korunması adına eğitimler verilmesi büyük önem taşır. Diyarbakır Müze Müdürlüğü’nün, bu alandaki kazı ve koruma çalışmaları için gereken bütçeyi ve kaynakları temin etmesi, bu tarihî alanın gelecek nesillere sağlıklı bir şekilde aktarılması için gereklidir. Ayrıca, bölgeye turistlerin ilgisini çekmek ve bölgenin tarihi önemini vurgulamak için, alanın daha geniş çapta tanıtılması ve ziyaretçilere uygun altyapının oluşturulması da düşünülebilir. Geleceğin Korunması İçin Adım Atılmalı Diyarbakır’ın Kulp ilçesindeki Barın köyünde yer alan “Mala Şex” nekropol alanı, bölgenin tarihi ve kültürel geçmişine ışık tutacak önemli bir mirastır. Ancak, definecilerin tahribatı ve doğal etmenlerin etkisiyle zarar gören bu alanın korunması, büyük bir aciliyet gerektiriyor. Diyarbakır Müze Müdürlüğü’nün gelecekte yapmayı planladığı kazı ve koruma çalışmaları, bu tarihi mirası kurtarmak ve gelecek nesillere aktarmak adına çok önemli bir adım olacaktır. Tarihi ve kültürel mirasın korunması, sadece arkeolojik açıdan değil, aynı zamanda bölgenin sosyal ve ekonomik kalkınması açısından da büyük önem taşır. Gelecekte bu alanda yapılacak çalışmalar, Diyarbakır’ın ve Türkiye’nin tarihsel zenginliklerine katkı sağlayacak ve bölgenin arkeolojik değerlerini tüm dünyaya tanıtacaktır.