Diyarbakır 4. Sulh Ceza Hâkimliği, Ayrıntı Yayınları'ndan çıkan Bir Kürt Devrimcisi – Niyazi Usta kitabımla İsmail Beşikci Vakfı’ndan yayımlanan Kürt Siyasilerinin Müebbede Hükümlü Mektupları adlı kitabımı yasaklamış. Yasaklama kararı 17 Ekim 2024 tarihinde verilmiş. Ancak bu karar bana henüz tebliğ edilmedi. Kararı, Vakıf çalışanı Zîlan Hanım’ın gönderdiği yasaklı kitaplar listesinde gördüm. Aynı gün aynı mahkeme, 34 kitap, dergi ve gazeteyi daha yasaklamış; hepsi Kürtlerle ilgili. Kararın gerekçesi hâlâ tarafıma bildirilmedi. Oysa Ceza Muhakemesi Kanunu’na göre bu tür kararların tebliği zorunlu. Buna rağmen itiraz edeceğim. Anayasamızın 138. maddesi, hâkimlerin görevlerinde bağımsız olduğunu, kanuna ve vicdanlarına göre karar vereceklerini söyler. Peki, aynı gün 36 kitap ve gazeteyi yasaklayan bir hâkim, bu kadar yoğun iş temposu arasında bu eserleri nasıl okudu ve vicdani kanaate ulaştı? Eğer okumadıysa, hangi kanaate dayanarak bu kararı verdi? Niyazi Usta kitabı ilk kez 2004’te basılmış ve 20 yıldır suç teşkil eden bir unsur görülmemiş. Ancak 20 yıl sonra bir hâkim suç unsuru keşfetmiş! Kürt Siyasilerinin Müebbede Hükümlü Mektupları ise üç yıl önce yayımlandı. Yasaklama gerekçesi ne olabilir, bilemiyorum. Eğer bu iki kitabın içeriğini gerçekten okuyarak karar vermiş olsaydı, kararı imzalayan hâkimin ellerini öperdim. Niyazi Usta’dan bir anekdotla bitirmek istiyorum: 12 Mart döneminde Diyarbakır Sıkıyönetim Mahkemesi’nde yargılanan Cemil Fazla adında bir sosyalist, Van’dan getirilip cezaevine konulmuştu. Van halkından yaklaşık 15 tanık, Cemil’in aleyhine ifade vermek için otobüslerle mahkemeye taşındı. Tanıklar, Cemil’den “Cemilof” diye söz ederek, onu küçük düşürmeye çalıştı. Hatta ifadelerini önceden yazıp mahkemede okumaya kalktılar. Mahkeme de taraflı bir tutum sergileyerek tanıkların ifadelerini destekledi. Savunma için Cemil’in babası tanık olarak çağrıldı. Ancak yaşlı adam safça, “Hâkim Bey, bu çocuğa hep nasihat ettim, ama beni dinlemedi. Ne yapayım?” diyerek istemeden oğlunun aleyhine konuştu. Sonuçta Cemil’e 5 yıl ağır hapis cezası verildi. Karara çok üzülerek Niyazi Usta’nın terzihanesine gittim. Teselli beklerken, Usta şöyle dedi: “Van halkı Cemil aleyhine tanıklık için kuyruğa girmiş. 30 yıl verseler ne diyecektin? Hâkimler insaflıymış ki 5 yıl vermişler.” Ustanın bu sözleri, bugünkü durumu anlamamı sağlıyor. Bizim hâkim de insaflıymış. Ya bütün kitaplarımı yasaklasaydı? Rüşen Arslan'ın Bir Kürt Devrimcisi: Niyazi Usta kitabını okurken, sadece bir devrimcinin değil, aynı zamanda yaşadığı toplumun ruhunu yansıtan bir insanın hikâyesine tanıklık ediyorsunuz. Niyazi Usta, hem dönemin baskıcı atmosferine hem de toplumun iç çatışmalarına karşı duran bir figür. Sadece bir terzi değil, bir düşünür, bir rehber ve bir direniş sembolü. Kitapta, 12 Mart döneminin baskıları altında yargılanan Cemil Fazla gibi isimlerin yaşadığı trajedilere de yer veriliyor. Cemil’in mahkemesinde, Van halkından getirilen tanıkların otobüslerle sıraya girerek aleyhine ifade verdiği, kendi babasının bile safça tanıklık ederek istemeden onu zor durumda bıraktığı anlar, toplumdaki çatışmaların birey üzerindeki yıkıcı etkilerini gözler önüne seriyor.   Arslan, Niyazi Usta’nın hikâyesini anlatırken, onun olaylara bakışındaki ironi ve derin bilgelikle okuyucuyu buluşturuyor. Mesela Cemil’in ceza almasına dair, “Van halkı kuyruğa girmiş, hâkim insaflı davranmış,” yorumu, adaletin ne kadar göreceli olduğunu sorgulatıyor. Bu kitabı okurken, Niyazi Usta’nın yaşamında devrimcilik, bilgelik ve mizahın harmanlandığını hissediyorsunuz. Sadece Kürt halkının değil, Türkiye’nin siyasi ve sosyal tarihine ışık tutan bu eser, bireyden topluma uzanan bir hikâyeyi güçlü bir şekilde anlatıyor. Rüşen Arslan’ın anlatımı, okuyucuyu hem düşündürüyor hem de derin bir empatiye davet ediyor. Bu eser, sadece geçmişin bir tanıklığı değil, aynı zamanda bugünün sorunlarına dair bir sorgulama fırsatı sunuyor.