Bir canlının yaşamını sürdürmesi nasıl ki besin, gıda ve diğer girdilerin sürekliliği ile mümkün ise bir örgütün, kurumun, yapının ve organizasyonun da ayakta kalabilmesi ve varlığını sürdürebilmesi için gerekli ihtiyaçların temini gerekir. İhtiyaçlar ise kurumsal girdi olan maddi bir bütçe ile sağlanmak durumundadır. Özellikle kamusal işleri yerine getiren ve de halka hizmet misyonu olan kurumların bu temel bütçeden mahrum bırakılması kurumu işlevsizleştirebilmektedir. Bütçesi olmayan veya yetersiz olan bir kurumun gelişmesi, büyümesi ve görevlerini yerine getirmesi mümkün değildir.
Geleceğimiz olan çocukların eğitiminden sorumlu olan kurumun önemi ise sorgulanamaz.
Milli Eğitim Bakanlığı, şuana dek ilkokul ve ortaokullara elektrik, su, yakıt, telefon ve internet faturaları dışındaki harcamaları için ödenek göndermiyordu. Okullar bağışçılar ve varsa kantin, salon vb. yerlerin kiralanması ile elde ettikleri gelirlerle okulun temizlik, bakım, güvenlik, onarım vb. hizmetlerini yerine getiriyorlardı. Dolaysıyla her kurum kendi yağı ile kavruluyordu.
Bu durum, okulların eğitim-öğretimin kalitesine etki etmekte, ekonomik durumu iyi olan velilerin mahallelerindeki okulu değil de daha iyi olduğunu düşündükleri okula yönelmelerine, usulsüz adres değişikliklerine ve yüksek miktarlı bağış vermeye zorlanmalarına neden oluyordu.
Milli Eğitim Bakanlığı yerinde bir uygulama ile artık ilkokul ve ortaokullara da ödenek göndermektedir. Bu okullar arasındaki eşitsizliklerin kaldırılması noktasında önemli bir adımdır.
Ancak okullara gönderilen ödeneklerin kullanılması noktasında önemli sıkıntılar vardır. İşin başında bu sıkıntıların farkına varılması sorunların çözümü noktasında önemlidir.
Öncelikle harcama yetkilisi olan okul müdürlerine, alımları nasıl yapacakları konusunda herhangi bir eğitim verilmediği görülüyor. Temel bir eğitim olmayınca çareyi birbirlerine sorarak veya internetten araştırarak alımların nasıl yapılacağını öğrenmekte buluyorlar.
Formal bir eğitim verilmediğinden, alım işleri ile ilgili dikkat edilmesi gereken hususları tam olarak öğrenemediler. Okul müdürünün bu konudaki serzenişlerine gerek sosyal medyada gerekse yüz yüze görüşmelerimizde şahit oluyoruz.
Bu konuda karşımıza çıkan ikinci sorun ise okulun ödenek talebinde bulunması, neye ihtiyacı varsa alıma yönelik ödenek gönderilesi gerekirken bu yapılmamıştır. Re’sen gönderilen ödenekler okulun ihtiyaçları ile uyuşmadığı gibi gönderilen ödenek de ya okulun ihtiyacından fazla ya da eksik olmuştur. Fazla ödenek gönderilen okullar, gelen bu ödenekleri harcamaları yönünde milli eğitim müdürlükleri baskı yapmış bunun sonucu, gelen ödenekler ile ya ihtiyaç duyulmayan malzemeler alınmış ya da ihtiyaç duyulan malzemelerin alımı abartılmıştır. Enflasyonist bir ortamda fazla mal almak iyi görülebilir belki. Ancak bu durumda ayrılan ödeneğin ihtiyacı olan okula gönderilememesi gibi bir durum ortaya çıkabilir.
İlkokul ve ortaokulun bir arada bulunduğu okullara ayrı ayrı ödenek gönderildiğinden, özellikle bu okullarda mal alımlarının abartıldığı görülmektedir.
Ödeneklerin kullanımında yapılan usulsüzlüklerden biri de ihaleyi alan kurumun mal alımını yapılmış gibi göstererek, okula kendi bünyesinde bir hesap açması ve sonraki süreçte okulun ihtiyaç duyduğu malı o hesaptan düşülerek ihale konusu olmayan malları vermesidir. Burada hesaptan düşme işi, malın ihalede belirlenen değerden değil de okula verildiği günkü cari değerinden yapılması ile ikinci bir usulsüzlük karşımıza çıkmaktadır. Hâlbuki zamana yayılan alımlarda sözleşme düzenlenmesi zorunludur.
Alımlarla ilgili karşımıza çıkan bir diğer önemli mesele ise gönderilen ödeneklerin eşik değerin altında olması nedeniyle doğrudan temin yolu ile alınmasıdır. Doğrudan temin de rekabet ortamı oluşmayacağı açıktır. Ortada dolaşan söylenti, fiyat araştırmasının bir firma üzerinden yapıldığı, fiyat teklifi istenen firmada iki firmanın daha kaşesinin bulunduğu dolaysı ile üç firmadan teklif alma yerine tek firmadan iki firmanın daha tekliflerinin alındığı yönündedir.
Bütün bu sorunların çözümü oldukça basittir. Öncelikle başta harcama ve ihale yetkilisi olmak üzere muayene ve kabul komisyonlarında görevlendirilenlere, görev, yetki ve sorumlulukları ile ilgili eğitimlerin verilmesi, sonrasında okulların ihtiyaç duydukları mal ve hizmet alımları için ödenek talebini ödenek talep modülü vasıtası ile yapması ve firmaların tekliflerini elektronik ortamda vermelerinin sağlanması ile alımlardaki uygunsuz durumlar giderilebilir.
Aksi halde kurumlara gelen bütçenin amacına uygun kullanılmaması nedeniyle kamusal işlerde aksamalara ve görevin dolaylı olarak kötüye kullanılması neden olacaktır. Bunun görülüp kamu kaynaklarının doğru kullanımı sağlanmalı. Özellikle çocuklar söz konusu olduğunda çok daha hassas yaklaşmamız gerekmektedir. Konu ile ilgili gerekli planlamanın yapılacağına inancım tamdır.
Saygılarımla